AKCİĞER NAKLİNİN TARİHÇESİ -3.5- ORGAN NAKLİ BİLİMİ KURUMSALLAŞIYOR - 2025.10.11

Akciğer Naklinin Tarihçesi -3.5- Organ Nakli Bilimi Kurumsallaşıyor

1955 - Bilimsel Toplulukların Doğuşu ve Akademik Yayıncılığın Başlangıcı

1954’te Joseph Edward Murray (1919–2012) tarafından gerçekleştirilen dünyanın ilk başarılı böbrek nakli, organ nakline yönelik bilimsel ve klinik ilgiyi büyük ölçüde artırdı. Ancak uygun donör organlarının yetersizliği, yapay organ teknolojileri üzerine yapılan araştırmaları hızlandırdı. Bu gelişmeler, alanda uzmanlaşmış bilimsel kuruluşların kurulmasına ve akademik yayınların yaygınlaşmasına zemin hazırladı.

Bu alanda öncü kurumsal yapı, 1954’te temelleri atılan American Society for Artificial Internal Organs (ASAIO; Amerikan Yapay İç Organlar Derneği) oldu.

Kurucu isimlerden biri olan Peter Frederic Salisbury (1913–1964), Burbank, Kaliforniya’daki St. Joseph’s Hastanesi’nde anestezi uzmanı olarak görev yapan bir araştırmacıydı. Yapay kalp ve böbrek makineleri gibi yapay iç organ teknolojilerine yoğun ilgi duyan Salisbury, bu alanda renal fizyoloji üzerine de çalışmalar yürüttü. ASAIO’nun kuruluş fikri, 3 Ağustos 1954’te meslektaşlarına gönderdiği öneri mektubuyla şekillendi; bu mektupta, yapay iç organlar üzerine çalışan uzmanların ortak bir bilimsel platformda bir araya gelmesi çağrısında bulundu.

ASAIO’nun resmi başlangıcı, 4–5 Haziran 1955 tarihlerinde New Jersey’deki Atlantic City’de, Hotel Chelsea’de düzenlenen ilk toplantısıyla gerçekleşti. Yaklaşık 60 kişinin katıldığı bu toplantıda, açık kalp cerrahisi ve kalp-akciğer makineleriyle ilgili filmler gösterildi; ayrıca diyaliz ve yapay böbrek konularında bilimsel bildiriler sunuldu. O dönemde henüz yaygın olmayan açık kalp cerrahisinin renkli görüntüleri, katılımcılar için büyük bir heyecan kaynağı oldu.

Dr. Frank Gollan (1910–1988), toplantıyı yıllar sonra anımsarken, Dr. John Putnam Merrill’in (1917–1984) bu girişimi “delilik” olarak nitelendirdiğini aktardı ve “çılgın Salisbury”nin çığır açan vizyonunu vurguladı. Gollan, aynı zamanda Dr. Willem Johan Kolff’un (1911-2009) da benzer şekilde yenilikçi bir ruha sahip olduğunu belirtti. Toplantıda yapay rahim üzerine sunulan çok erken dönem bir çalışmayı da hatırladığını, ancak o çalışmanın hala kendisine mantıksız geldiğini söyledi.

ASAIO’nun yıllık toplantıları ve yayımladığı Transactions of the ASAIO ile daha sonra çıkan ASAIO Journal, yapay böbrek teknolojilerinin tıp fakültelerinde ve hastanelerde yaygınlaşmasında kritik bir rol oynadı. Bu yayınlar, son dönem böbrek yetmezliği tedavisinin yasal düzenlemelerle desteklenmesine de zemin hazırladı.

Organ nakli alanındaki ilerlemeler, yeni bilimsel kuruluşların doğuşunu hızlandırdı. 1966 yılında immünolog D. Bernard Amos’un öncülüğünde The Transplantation Society kuruldu. Bu dernek, organ nakli ve bağışıklık sistemi araştırmalarını ilerletmek için önemli bir platform haline geldi. Böylece, Murray’in 1954’teki başarısı, yapay organlar ve organ nakli teknolojilerinin gelişiminde bir domino etkisi yarattı.

Gelecek Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -2.33- Hyatt, İlk Doku ve Kemik Bankasının Kuruluşu 

KAYNAKÇA:

1. PAHSSc - Türkiye'de Akciğer Naklinin TarihçesiPAHSSc - Türkiye'de Akciğer Naklinin Tarihçesi
2. A History of Organ Transplantation: Ancient Legends to Modern Practice - David Hamilton - 2012
3. History of The Transplantation Society
4. ASAIO - What is ASAIO?
5. DR. P. F. SALISBURY - The New York Times
6. Transplantation (journal) - Wikipedia
7. ASAIO Gold Book - 2004.pdf
8. Dr Peter Frederic Salisbury (1913-1964) - Find a Grave Memorial
9. ASAIO Journal - Wikipedia
10. American Society for Artificial Internal Organs - Wikipedia

Yazan: Kamil Hamidullah / KASIM 2023
Önceki güncelleme: 
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / EKİM 2025

Önceki Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -3.4- Gordon Murray, Gordon Murray, ilk Başarılı Kalp Kapakçığı Nakli 

#AkciğerNakli #PAHSSc #LungTransplant #OrganBağışı #OrganNakli #OrganDonation #LTx #Kurumsallaşma