AKCİĞER NAKLİ

Güncel videolar ve daha fazla içerik için web sayfamızdaki video galerimizi gezebilr veya Youtube kanalımıza bakabilirsiniz.

Organ nakli tarihi, organ reddi nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanan birkaç girişimle başladı.

1940 - 1950'ler boyunca Vladimir Demikhov (1916-1998) ve Henry Metras (1917-1957) da dahil olmak üzere çeşitli öncülerin hayvan deneyleri, ilk olarak prosedürün teknik olarak mümkün olduğunu gösterdi. 

1963 Mississippi Üniversitesi'nden James Hardy  (1918-2003), 11 Haziran 1963'te ilk kez bir insana akciğer naklini gerçekleştirdi. Ekibindeki 2. adam Dr. Fikri Alican (1929-2015)'dı. Organ reddi sonrasında hayatını kaybeden hasta, tek taraflı akciğer nakliye 18 gün hayatta kalmıştı. 1963 yılında Dr. Fikri Alican hocamızın sayesinde parmaklarımızın ucuyla dokunduğumuz akciğer naklinin Türkiye'de aktif olarak yapılmaya başlaması, yaklaşık 50 yıl sonra mümkün oldu.

1963 - 1978  Aralığında yapılan denemelerde de, organ reddi sorunu aşılamadı.

1971 yılına kadar dünya genelinde gerçekleştirilen 23 akciğer naklinde başarı yakalanamadı. Belçika'dan Dr. Fritz Derom, yaptıkları akciğer naklinden sonra hastalarını 10,5 ay yaşatabildiklerini duyurdu. Ancak hasta hayatta kaldığı sürenin çoğunu hastanede bakım altında geçirdiği için organ naklinden beklenen faydaya hasta ylaşamamıştır. .  

1980'lerde geliştirilen bir immünsupresif, Cyclosprorine çıkmasıyla organ naklinde yeni umutlar doğdu.

1981 yılında ilk başarılı kalp-akciğer nakli Dr. Bruce Reitz tarafından iPAH'lı bir hastaya yapıldı. 

1983 yılında ilk başarılı tek akciğer nakli Joel Cooper tarafından yapıldı.

1985 yılında Magdi Yacoub tarafından kalp ve akciğer nakli olan Andrew Whitby, 32 yıllık sağ kalım ile lap akciğer nakli ile en uzun yaşayan  hasta olarak Guinness Rekorlar Kitabı'nda yerini aldı. (25.02.1985)

https://www.pahssc.org.tr/hastalik-oykusu/36/kalp-akciger-nakliyle-35-yil-yasama-tutunan-andrew-whitby-in-hikayesi-2020-02-25

1986 yılında ilk başarılı çift akciğer nakli, Joel D. Cooper tarafından yapıldı.

1988 yılında Joel Cooper tarafından bir idiyopatik pulmoner fibrozis hastası olan Vera Dwyer'e çift akciğer nakli yapıldı. 20 Kasım 2018 günü Dublin'deki Mater Hastanesi, İrlanda Kalp ve Akciğer Nakli Derneği'tarafından dünyanın en uzun hayatta kalımı için Bayan Dwyer'e altın madalya takdim edildi. 27 Temmuz 2021 yılında hayatını kurtaran akciğer naklinden 33 yıl sonra vefat etti.

1990 yılında Dr. Vaughn A. Starnes tarafından canlıdan canlıya ilk akciğer nakli yapıldı.   

1998 yılında Prof. Dr. Öztekin Oto, Türkiye'de kalp akciğer nakli denemeye başladı.

2004 yıılnda Prof. Dr. Necip Göksel Kalaycı Türkiye'de ilk akciğer naklini denedi. Sağlıkta yaşanan şiddet nedeniyle 12 Kasım 2005'te ödürüldü. (3 kez denedi)

2009 yılında Prof. Dr. Asım Kutlu, Dr. Şenol Üreç ve Dr. Erdal Taşçı’dan oluşan ekip, Eyüp Üstün’e Türkiye'nin ilk başarılı tek taraflı akciğer naklini gerçekleşitirdiler. 

2009 yılında Prof.Dr. Mustafa Özbaran ilk başarılı çift taraflı akciğer naklini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde gerçekleştirdi.

Bu dönemde akciğer nakli, cerrahların büyük özverileriyle yapılıyordu.Ve maalesef altyapısal destek gelmeyince, 2012 yılında kadar akciğer nakli durdu. 

2012 yılında Süreyyapaşa akciğer nakli ekibinin Kartal Koşuyolu EAH hastanesine geçmesi ile birlikte, akciğer nakli için milat olmuştur. Nakiller yeniden başladı. 6 merkeze akciğer nakli ruhtası verildi; Kartal Koşuyolu, Yedikule, Ankara Yüksek İhtisas, İstanbul Tıp, Marmara Tıp, GATA. Zaman içerisinde alt yapısal destek devlet tarafında sağlanamayınca kimi merkezler nakil yapamaz hale geldi ve büyük özverilerle çabalayan hocalar ve ekiğleri, uçan giden emekleri için küstüler. Bir daha akciğer nakli yapmadılar. Kimi merkez de akciğer nakline hiç başlayamadı. Kimi hastane de bütün altyapısını tamamalayıp, ekibini oluşturmasına rağmen o hastaneye akciğer nakli ruhsatı verilmedi!)

Günümüzde ise;

• Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
• Ankara Şehir Hastanesi 
• Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
• Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi (ruhsatı var ama akciğer nakline başlamadı)

Başarılı akciğer nakillerine imza atıyorlar. 

2019 Yılında Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde ilk kez PAH'lı bir hastaya akciğer nakli yapıldı. 

Akciğer Nakli, dünyadaki sayılı zor organ nakillerden birisidir. Neredeyse sizi ikiye bölerler. Ayrıca diğer organlarınız, vücudunuzun içinde kapalı bir sistem içerisinde korunurken, akciğerler solunum yapan bir organ olarak aldığımız her nefeste dışarıya doğrudan bağlı olduğundan enfeksiyonlara açık haldedir. Bu yüzden nakil sonrasındaki süreçte de hastalar, kendilerine dikkat edip, kendilerini korumaları gerekir.   

Akciğer Nakil Merkezine yönlendirilmek ne demek?

Kesinlikle akciğer nakil merkezine yönlendirilmeniz demek, hemen yarın akciğer nakli olacaksınız demek değildir. Nakil için uygun bir aday olup olmadığınızın belirlenmesiyle başlayan, genel anestezi ve ameliyattan güçlü bir şekilde çıkabilmeniz için organlarınızın korunmasından tutun uygun ölçütlere ulaşmanız için almanız gereken rehabilitasyon süreci, olmanız ve korumanız gereken kilo gibi birçok parametrenin sağlanması gereken bir süreçtir. Uygun aday olduktan sonra ulusal akciğer bekleme listesine eklenirsiniz. Akciğer nakli olabilmeniz için size verilmiş hedefler yakalanmadan akciğer nakli olamazsınız. Yine bu süreç içerisinde hastalığınız tekrar kontrol altına alınıp, belirgin bir iyileşme de yakalanırsa, sizi tekrar PH merkezinin takibi için geri gönderirler. (örneğin, DSÖ Fonksiyonel sınıf III ve IV'e için yeni çıkan tedaviye olumlu cevap veren hastalar da bu durum beklenebilir.)   

PAH ve Akciğer Nakli

Akciğer naklinin tarihsel gelişimine baktığınızda ilk başarılı nakil 1981 yılında IPAH'lı bir hastaya yapıldı. Tıp PAH alanında o kadar büyük bir ilerleme kaydetti ki, hiç bir tedavisi olmayan yetim hastalıktan, FDA onaylı 14 ilaç tedavi seçeneğiyle dünyada en çok ilaç tedavisi olan 3. nadir hastalık konumuna yükseldi. (Ancak halen PAH'lı çocuk hastaların FDA onaylı sadece TEK bir tedavi seçeneği bulunuyor.)  Tıptaki bu gelişme daha az PAH'lı hastanın akciğer nakline ihtiyaç duymasını sağladı.

Çocuklarda Akciğer Nakli 

Henüz ülkemizde bu konuda bir adım atılmadı. Çocuk hastaları 2 ayrı gruba ayırmak gerekiyor. 14 yaşa kadar ve 14 yaş üzeri. 14 yaş ve üzeri için yetişkin akciğer nakli ekibi, hazırlıklarını tamamlayarak listede organ bekleyen hastaları için uygun organın bulunmasını bekliyorlar. Dünyada bebeklere de başarılı akciğer nakillerinin yapıldığına tanık olduk. Bir kısmını da sizlere an ve an duyurduk. Aşağıdaki linklerden takip edebilirsiniz.

https://www.pahssc.org.tr/hastalik-oykusu/37/niccolo-sandoval-schutt-11-aylik-cift-akciger-nakilli

https://www.pahssc.org.tr/hastalik-oykusu/32/11-aylik-nathan-bebek-kanada-da-akciger-nakli-oldu-2019-08-27 

14 yaş ve altı içinde nasıl diğer kliniklerde erişkin ve çocuk hastalıkları gibi özel bir yapılanma gereksinimi varsa, benzer yapılanmanın ve ekipleşmenin akciğer nakli için de oluşturulması gerekiyor.  Sizlerin baskısıyla hep birlikte umarız devletimiz uygun sağlık politikaları ile bu açığı tez zamanda kapatır. Çünkü  bu sorun kendi kendine çözülmez. 

Ülkemizde kanunlar akciğer naklinde canlı vericiye izin vermiyor. Avusturya, biz onlara organ vermediğimiz için onlar da artık bize organ vermiyor. Covid-19 nedeniyle kapanan yollar açıldığında. AKH Viyana Üniversitesi Tıp Fakültesi, çocuk hastalar için canlıdan akciğer nakli konusunda destek vermeye yine devam edecektir. Belki de o zamana kadar ülkemizde de çocuklarımız için akciğer nakli başlanır.  

Akciğer Naklinin Türleri:

• Tek Tararflı Akciğer Nakli (SLTx)
• Çift taraflı Akciğer Nakli (DLTx)
• Kalp-Akciğer nakli (HLTx)
• Canlı verici lober akciğer nakli (LDLLT) 

Akciğer nakli için uygun Aday mısınız?

Oksijen tedavisi, tedavileriniz arasına eklendi ve sonrasında yapılan kontrollerinizde halen oksijenlenmeniz düşmeye devam ediyorsa doktorunuz sizi Akciğer Nakli Merkezine yönlendirecektir. Ama bu demek değil yarın akciğer nakli olacaksınız. Akciğer nakli ekibi sizi tanımaya ve nakil için sizi hazırlamaya başlar. Genel sağlık durumunuz, psikolojiniz, sosyal çevreniz vb bir çok alanda, bir çok kriterde öncelikle akciğer nakli için uygun bir aday mısınız o belirlenir. Örneğin, çok nadir de olsa bazı kişilerin bünyesi bütün müdahalelere rağmen takılacak organı kabul etmez. Eğer kriterlere uygunsanız sizi listeye bildirirler. 65 yaş ülkemizde organ alabilmek için en üst yaştır. 65 yaşın üzerine organ verilmiyor. Ama ihtiyar delikanlı tabiri var. Kimi hastalar 65 yaşına geldiklerinde kendileride çok din., çökmemiş dolayısıyla organları da dinç oluyor. O yüzden eğer siz de ihtiyar delikanlıysanız şansınızı mutlaka deneyin. Israrcı olun. 

Daha fazla detay için en kolay açıklama kimler akciğer nakli kimlere yapılaz başlıklı yazımıza lütfen göz atınız.

Bütün organlarınız korumaya alınır.

Eskiden tedavilerinizi PH merkezindeki doktorlar planlarken, her işlemden önce PH merkezindeki doktorlarınızı bilgilendirirken şimdi artık bu süreçte sizi nakil kontrollerinizi üstlenir. Son sözü mnakil ekibi söyler. Siz farkında varmazsınız ama yine burada da arka planda multidisipliner bir yaklaşım var. Akciğer Nakli ekibi PH merkezi ile birlite size farkettirmeden takiplerinizi yönetirler.

Akciğer nakli çok büyük bir amliyet olduğ için ve hep okudunuz genel anestezi PAH hastaları için sakıncalı bir durumken ekip nakilden güçlü ve sağ çıkabilmeniz için organlarınızı nakil öncesine kadar güçlü şekilde yaşam savaşınızda güçlü tutmaya çalışır. Hatta belki de PH tedavilerinizde doz düşürmeye, ilaç değiştirmeye bile gidilebilir. Çünkü artık PAH hastasından ziyade akciğer nakil adayısınız. 

Rehabilitasyona başlarsınız.

En çok hastaların kafasını karıştıran konulardan birisidir. Çünkü genel kondisyon düşmüştür. Biz nefesi kaslarla alıyoruz. Dolayısıyla güçlü ksalara ihtiyacımız. Nakilden sonra bizi bu güçlü kaslarımız hayata tutunmamıza yardımcı olacak.

Zaman içerisinde Pulmoner rehabilitasyon sayesinde değerleriniz o kadar iyileşir ki, bilmeyen birisi nakile sizin artık ihtiyacınızın olmadığını söyleyebilir. Bu tablonun sizin gerçek durumunuzu maskeler. Sakın kafanız karışmasın. Özetle kaslarınız güçlendi ve akciğeriniz hala ağır hasta. Çünkü akciğer kendisini iyileştiremeyen bir organımız. Ve  akciğerdeki hasarlar kalıcı oluyor.

Kendini koruma süreci başlar.

Akciğerin ne zaman bulunur belli değil. Kısmetinize kalmış. Genelde hemen bulunmaz ve hatta akciğer bekleme süreniz yılları bulabilir. O yüzden sabrınız tükenmemeli.Hatta nakil için merkeze çağrıldığınızda organ nakli yapılmayabilir. Buna da hazırlıklı olun. Ekip akciğer ellerine ulaştığında bazı şeyler hakkında daha net bilgi sahibi olur. Mesela bağışçıdaki enfeksiyon veya organ da hasar olabilir. bu yüzden her organ nakil için elverişli değildir!

Belki sizin için uygunlukta başka bir sorun ile karşılaşılabilinir. Ekip içinde çok zor bir süreç. Nakil sayıları fazla olduğu yurtdışında merkezler bazı vakalarda birden fazla nakil adayını ameliyata çağrılabilir. Ama aralarında en uygun olana nakil yapılır. Bu durumlara da hazırlıklı olmak gerekir. Çok zor. Yaşayan bilir. Yıkılmayın ve mücadeleye devam edin.

Evde rehabilitasyone devam edilmeli. Kilo korunmalı. Nakil sürecinde başınıza iş açmaması adına diş sorunlarınız gibi varsa diğer sağlık sorunlarınızı nakil merkezinin bilgi ve onayıyla halledip aradan çıkarın.

Türkiye'nin akciğer nakli yapabilme kapasitesi

Amerikan istatistikleri her 11 akciğerden 1 tanesinin nakil için elverişli olduğunu göstermekte. Her ne kadar tıp akciğeri daha uzun süre canlı tutabilecek sistemler geliştirmiş olsa da bu bizim gerçeğimiz değil. Bizim gerçeğimiz bambaşka. 

Türkiye'de ortalama senede 500 kadeverik bağış gerçekleşiyor. Bu da amerikan istatistiklerine göre ülke genelinde yalnızca senede 50 tane akciğer nakli yapılabilime potansiyelemizin olduğunu gösteriyor. Daha fazlasını değil!

Amerikan istatistiklerinden yola devam edelim, yıllık akciğer nakline ihtiyaç duyan hasta sayısı ülkemizde 350 kişi civarındadır. Sadece akciğer nakli bekleyen 300 kişinin böyle bir tedaviye erişme şansı yok! Türkiye'nin acilen senelik donör sayısını 7 kat artırması gerekiyor. 

Beki bütün bu istatistikler eşliğinde 2012 yılından buyana Türkiye'de senede yakalanmış maksimum akciğer nakli sayısı 43 kişi olmuştur.  Bu acı tablo da bize şunu söylüyor, organ çıkıyor ama listedeki hastalarla eşleşmiyor! Yani doktorlar tarafından akciğer nakli için yeteri kadar hasta, merkezlere yönlendirilmiyor!

Genellikle hasta akciğer nakil için merkeze yönlendirildiğinde geç dönem hasta oluyor. Böbrek, karaciğer gibi artık diğer organlarda hasarlar ortaya çıktığından hasta nakil adayı olamıyor.

Bunu dışında;

• Siz hasta ve yakınlarına düşen, hastalığınızı iyi öğrenmek. Böylece neyle mücadele ettiğinizi bilirsiniz.
• Hastalıklarımız ile ilgili uluslararası hastalık yönetim kriterlerinin belirlendiği kılavuzlar yayınlanıyor onları takip edin.
• PH Merkezlerince mutlaka takipleriniz yönetilsin. Ne kadar hayati bir detay!
• Doktor hipokrat yemini etmiştir. Önce zarar verme!
  • PH merkezleri ile iletişime geçmiyorsa
  • Bir göğüs hastalıkları doktoru, akciğer naklinin Türkiye'de yapıldığını bilmiyorsa, ya da akciğer naklini hiç duymamışsa
  • Veya size akciğer naklini kötülüyorsa

O zaman zaten o doktor değildir. Sizden bir çıkarı bile olabilir.

Türkiye'nin akciğer naklindeki başarısı nedir?
Türkiye'de akciğer nakli seri 2012 yılında başladı. Bir akciğer nakli merkezinin uluslararası başarı performansı 5 yıllık yakaladığı sağ kalımla ölçülür.  Bizim datalarımız henüz çok taze. Ama şunu söyleyebiliriz, dünyanın en başarılı 3. akciğer nakli merkezi olan, doktorlarımızın zaman zaman vaka danıştıkları ve en çok ta bizim nakil ekibimizin yetişmesinde büyük katkısı olan, Avusturya AKH Viyana Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından da nakil merkezlerimizin başarısı takdir ve beğeni ile karşılanmaktadır. Dilerseniz Bu konuda AKH'ya da müraacat edebilirsiniz. 

Akciğer naklinde bir kaç detay.

Organ, hastane ortamında beyin ölümü gerçekleşen kişilerin en son birinci derecedeki yakınlarnın onayı ile bağışlanır. Genelde hastane ortamında hasta yoğun bakımdadır.  Kişinin uzun süreli yoğun bakım ortamında tedavi görmesi demek, enfeksiyonlara açık demek. Entübasyon'a bağlanabilri demek. Yani solunum cihazları desteğine. Ya da yoğun bakıma getirilen kişinin göğüsen darbe almış olablir, ahciğer hastalığı olablir. Bu ve benzeri nedenler akciğer için uygun donör sayısını azaltır. 

Beyin ölümü gerçekleşen kişinin akciğeri de belirli süre yaşatılabilir. Çoğu zaman bu süre 48 saati bulmaz. O yüzden bağış için yakınlarının akciğer daha canlıyken onay vermiş olması gerekir.

Evde vefat edenlerin organları da öldüğü için onlar organ bağışçısı olamazlar. Yoğun bakım ortamındaki hastalar cihaz destekleriyle yaşatıldıkları için. Beyin ölümü gerçekleşse de cihazlar diğer organları ne fazla 72 saatlik bir süre kadar hayatta tutabilir. 

Organ kadavradan alındıktan 6 saat içerisinde nakli yapılmalıdır. Bu yüzden hasta ve yakınlarının telefonlarının 24 saat erişilebilir olması gerekir. Nakil merkezinden de çok uzaklaşmamaları gerekir. Zamanında nakil merkezine erişemezseniz eğer, sizin için bulunmuş olan organ zail olacak. Kullanılamaz hale gelecek. Bir de şunu düşünün. O akciğer belki listede bekleyen başka bir hastaya daha uyumlu olabilir. Ama nakil ekibi sizin için hazırlandığı için organ ona da yaramayacak! Sabır ve disiplinden taviz vermeyin. Kimsenin hakkını da yemeyin.

Organ bağışı

Ülkemizde uygulanan organ bağışı modeli maalesef organ bekleyenlere organ bulamıyor! Hatta 12 yaş ve altındaki yavrularımıza neredeyse kadavradan hiç organ bağışlanmıyor! Senede 3, 4 nakil yapılan 1979 yılında çıkarılan kanunla günde 3, 4 nakilin yapıldığı zamanın ihtiyaçlarına çözüm üretilemiyor!

Konu hakkında kapsamlı yazımıza buradaki linkten edişebilirsiniz...   

Dünya'da ve Türkiye'de akciğer nakli

Akciğer nakli yapılan ülkelerde istatistikler akciğer naklinin kalp naklinden daha fazla yapılmakta olduğunu gösteriyor. Ülkemizde bu denli farkın ortaya çıkmasının nedenleri ise;

• Organ Bağışı ülkemizde organlar teker teker istenilerek yapılıyor. Büyük bir tramva yaşayan çocuğunu, eşini, yakınını kaybetmiş bir kişiden teker teker organlar istendiğinde akciğer nakli seçeneğine ulaşılamadan haklı olarak aile tepki göstermesi.
• Organlar akciğer nakil merkezlerine sunulmuyor. Onların onayı sorulmadan nasıl olsa bu organ nakledilemez diyerek nakil dışı bırakılması.
• Her 5 akciğerden 1 tanesini yeniden nakil için elverişli hale getirebilien Ex vivo lung perfusion (EVLP) sisteminin ülkemizde olmaması
• Akciğer nakil listesinde bekleyen hasta sayısı Amerikan istatistiklerinin nüfusumuza oranlanması sonucunda yılda 350 kişi olması gerekirken bunun 70'ler kalması. Nakil için uygun organ bulunsa dahi listede bekleyen hastalara uymadıktan sonra organ yine toprak oluyor. 
• Doktorlar halen hastaları akciğer nakil merkezlerine zamanında yönlendirmemesi    

İstanbul Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Organ Nakli Koordinatörü

Azize GÖKTÜRK
+90 216 500 15 00 / 4379

Ankara Şehir Hastanesi

Organ Nakli Koordinatörü

Aslı KARAGÜL
+90 312 552 60 00 / 221503

Ege Üniversitesi Organ Nakli Merkezi

Organ Nakli Koordinatörü

Nurşen ALTUĞ
+90 232 390 50 30

Güncel videolar ve daha fazla içerik için web sayfamızdaki video galerimizi gezebilr veya Youtube kanalımıza bakabilirsiniz.

https://harefield100.wordpress.com/2015/11/13/patient-stories-andrew-whitby/

https://www.independent.ie/regionals/sligochampion/news/sligo-lung-transplant-recipient-vera-dwyer-passes-away-33-years-after-life-saving-operation-40694500.html